ازدواج ﻓﺎﻣﻴﻠﻲ ﻳﻜﻲ از اﺷﻜﺎل ﻋﻤﺪه ازدواج در دﻧﻴﺎ وﺑ ﻪ وﻳﮋه در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ.ﻣﻨﻈـﻮر از ازدواج ﻓﺎﻣﻴﻠﻲ، ﭘﻴﻮﻧﺪ زﻧﺎﺷﻮﻳﻲ ﺑﻴﻦ زن و ﻣﺮدي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻳﻚ ﺟﺪ ﻣﺸﺘﺮك دارﻧﺪ.خیلی از پدر و مادرها در مورد ازدواج کردن و به قول خودشان عاقبت به خیری تمایل دارند کسی را برای دختر یا پسرشان انتخاب کنند که بهترین باشد و چه کسی بهتر از بچه های خواهر و برادرشان که هم دیده و شناخته شده هستند و هم حیف است چنین کسی با این شرایط اخلاقی خوب و امکانات تحصیلی و شغلی مناسب را از دست بدهند؟! آنها پیشنهاد می دهند و در ظاهر، شما را آزاد می گذارند که پاسخ مثبت یا منفی بدهید اما اگر جرات دارید، بگویید نه!

مثل همه مسائل موجود در روانشناسی، در مورد ازدواج فامیلی هم نظریه های مختلفی وجود دارد. ولی با بیان معیب و مزایای این نوع ازدواج نهایتا تصمیم گیری بعهده خود زوجین میباشد. اولین توصیه ای که در زمینه ازدواج فامیلی میشود ایینست که قبل از هز چیزی و حتی قبل از علنی کردن این خواستگاری در خانواده لازم است مشاوره ژنتیک و مشاوره روانشناسی صورت گیرد و سپس با مطرح کردن این موضوع دختر  وپسر را به سمت عواطف سوق داد. در این شرایط آسیب کمتری به عواطف و احساسات طرفین وارد میشود.

در ازدواج فامیلی نیز مثل هر ازدواجی باید دید که تناسب وجود دارد یا خیر. ولی بسیار از مردم به اشتباه فکر میکنند که چون خانواده دختر و پسر را میشناسند و یا حتی این طرز تفکر را دارند که "او را مثل بچه خودم بزرگ کرده ام" از انجام مشاوره پیش ازازدواج سرباز میزنند و اتفاقا اکثر مشکلات هم از این نوع طرز تفکر بوجود می آید.

اگر بخواهیم از مزایای ازدواج فامیلی بگوییم میتوانیم به موارد زیر اشاره نماییم:

تناسب خانوادگی، فرهنگی، اقتصادی و اعتقادی که برای هر ازدواجی ضروری میباشد در این نوع ازدواج وجود دارد.یعنی برخی از تناسب‌هايي که ما براي ازدواج نيازمند آنها هستيم در ازدواج‌هاي فاميلي، خود‌به‌خود وجود دارد.

ولی این تناسبها باعث نمیشود که تناسب شخصیتی و عاطفی هم بین فرزندان وجود داشته باشد.

پس اولین توصیه ما بعنوان روانشناس اینست که تناسب های شخصیتی و عاطفی بین عروس و داماد آینده بررسی شود.

و در مورد معایب ازدواج فامیلی میتوانیم انتقال بیماریهای ژنتیکی اشاره نماییم. از دیدگاه روان‌شناسان بیش از ۷۰ درصد بیماری‌های روانی نظیر عقب‌ماندگی‌های ذهنی، افسردگی و سایر بیماری‌های روانی زمینه‌های ژنتیکی دارند که از طریق ازدواج‌های فامیلی منتقل می‌شوند، حتی برخی روان‌شناسان، اعتیاد را به زمینه‌های ژنتیکی ناشی از ازدواج فامیلی نسبت می‌دهند، به طوری که هر چه نسبت فامیلی زوج‌ها به هم نزدیک‌تر باشد، احتمال ایجاد مشکلات روانی در فرزندان آن‌ها بیشتر است. شاید به نظر عده ای این را بزرگترین عیب بدانند، اما مهمتر از آن اینست که در صورت بروز اختلاف بین زوجهای با ازدواجهای فامیلی، مشکل آنها به خانواده‌هايشان و در نتيجه به کل فاميل بسط داده مي‌شود. اصل و ريشه اين اختلافات از آنجايي ناشي مي‌شود که بعد از ازدواج نسبتي که بين ما و خاله يا عمه يا زن‌دايي‌مان بوده است حالا تغيير مي‌کند و او را مادر همسرمان مي‌دانيم نه همان خاله‌ جان يا عمه جان. شايد هنوز هم عمه يا خاله جان را دوست داشته باشيم اما حس ما نسبت به او تغيير مي‌کند. توقعي که از او داريم رنگ ديگري مي‌گيرد و او مادرشوهر يا مادرزن ماست نه خاله جاني که از کودکي برايمان عزيز بوده است. در واقع چون حس ما تغيير کرده و نوع توقعات‌مان در اين قالب جديد عوض شده‌اند اين روند اتفاق مي‌افتد. شما با اين ازدواج تماس‌ها و برخورد‌هايتان بيشتر مي‌شود و به دنبال عميق‌تر شدن رابطه با هم در تعارض قرار مي‌گيريد چون منافع شما با هم در تقابل‌اند يا لااقل حس شما اين را القا مي‌کند که چنين حالتي وجود دارد. همين جا لازم است بگويم اگر شما اصرار داريد با هم ازدواج کنيد و مشاوره ژنتيک هم انجام داده‌ايد و مانعي وجود ندارد قبل از ازدواج حتما با يک مشاور صحبت کنيد تا با آموزش برخي نکات مهم به شما کمک کند اين حس خود را در اختيار بگيريد. او بايد مهارت‌هايي را به شما آموزش دهد تا جزو مواردي از ازدواج فاميلي باشيد که هم‌اکنون زن و شوهراني خوشبخت هستند.

عیب دیگری که در مورد ازدواجهای فامیلی وجود دارد اینست که با ازدواج کردن خانواده ‌ما گسترده‌تر نخواهد شد. در حالي که اگر با يک فرد غريبه ازدواج کنيم، اعضايي جديد به خانواده ما اضافه مي‌شود. گسترش روابط و برخورداري از حمايتي گسترده از محاسني است که با ازدواج فاميلي از آن بي‌بهره مي‌مانيم.

حال با دانستن معایب و مزایای ازدواج فامیلی و نیز با مشورت با یک مشاور متخصص پیش از ازدواج  میتوانیم در این خصوص بهترین تصمیم گیری را داشته باشیم.

فیروزه سخندانی 
روانشناس شخصیت و مشاور ازدواج

پژوهشگر و درمانگر مسائل جنسی